بررسی اثرات مخرب سیستم های استوک بر آینده کشور:
در سال های آتی ایران سطل آشغال زباله های الکترونیک دنیا خواهد شد و این موضوع باعث ایجاد یک وضعیت اسف بار برای کشور خواهد شد.
با سلام خدمت تمامی خوانندگان محترم
همانطور که در جریان اتفاقات سال های 97 کشور هستیم به علت افزایش نرخ دلار قیمت تمامی محصولات وارداتی از جمله کامیپوترهای آماده، قطعات داخلی آنها، لبتاپ ها، پرینترها و سرور ها افزایش چندبرابری پیدا کردند که این موضوع باعث شد بیش از پیش سیستم ها، پرینتر ها و لبتاپ های استوک و دست دوم مورد استقبال مردم قرار بگیرند.
از منظر این مقاله سیستم استوک یعنی سیستم کامپیوتری که چندین سال در سایر کشورهای دنیا کار کرده است و اکنون وارد کشور شده و فروخته می شود. این سیستم ها متفاوت از کامپیوترهای دست دوم هستند.
از نظر ما سیستم دست دوم یعنی سیستمی که قبلا بصورت نو در کشور اسمبل و فروخته شده و هم اکنون بصورت دست دوم درآمده اند.
افرادی که با این سیستم ها آشنایی دارند می دانند که این سیستم ها دارای نسل های متفاوتی می باشد و از سیستم های بسیار قدیمی متعلق به 20 سال پیش گرفته تا سیستم هایی که متعلق به 3 سال پیش می باشند در این شبکه فروش استوک وارد کشور شده و فروخته می شود.
از نقطه دید کشورهای فروشنده استوک:
در کشورهای اروپایی در هنگام فروش هر سیستم کامپیوتری مقداری مالیات بابت بازیافت آن وسیله در آینده دریافت میشود تا آن شخص بتواند پس از مستعمل شدن آنرا تحویل جایگاه های در نظر گرفته شده برای زباله های الکترونیک بدهد.
روش جدیدی که کشورهای اروپایی، آمریکایی و حتی آسیای شرقی در نظر گرفته اند بدین صورت است که سیستمهای کامپیوتری خود را بجای مستعمل کردن و زباله کردن بصورت استوک تحویل کشورهای جهان سوم از جمله ایران عزیز ما دهند تا علاوه بر راحت شدن از شر زباله شدن آن در آینده و آلودگی محیط زیستشان، از فروش آن حتی درآمد نیز کسب نمایند.
از منظر مصرف انرژی نیز این اقدام کشورهای پیشرفته برای خودشان بسیار عاقلانه میباشد زیرا هر ساله با پیشرفت تکنولوژی، تجهیزات جدید میزان مصرف انرژی بسیار پایین تری دارند که این موضوع علاوه بر مصرف کمتر برق و تولید گرمای کمتر باعث افزایش عمر مفید دستگاه هایشان میگردد.
از نقطه دید خریداران و پخش کنندگان استوک در کشور:
در کشور ما واردات و پخش اجناس استوک بصورت قاچاق انجام میگیرد. تمامی لبتاپ ها، کامپیوترهای آماده، مینی کیس ها، کیس های تاور، کیس های سرور، پرینترها و مانیتورها و پروجکتورها از مبادی غیر قانونی وارد کشور شده و از بنادری مثل گناوه از طریق اتوبوس ها و …. به سایر شهرهای ایران مثل اصفهان و تهران و… توزیع میگردد.
حاشیه سود این دستگاه ها بسیار بالا می باشد و برای افرادی که در این زنجیره قرار دارند سوددهی بالایی دارد. با توجه به اینکه این سیستم ها با قیمت های پایینی از کشورهای فروشنده آن ( اروپایی ، آمریکایی و …) تهیه میگردد توسط هر دلالی که در این شبکه پخش و توزیع قرار میگیرد مقدار قابل توجهی سود به آن اضافه شده تا در نهایت به دست مصرف کننده نهایی برسد.
مراحل سوددهی عبارتند از:
1- خریدار اصلی که اجناس استوک را از فروشنده اول میگیرد
2- شبکه حمل و نقل دریایی به بنادر و مبادی ورودی ایران
3- خریداران عمده در ورودی ها و بنادر ایران
4- شبکه حمل و نقل پخش آن به داخل کشور
5- خریداران عمده سیستم های استوک داخل هر شهر
6- خریداران جز داخل هر شهر
بطور مثال در نظر بگیرید که کامپیوتری با قیمت 10 تا 100 دلار خریداری میشود تا بدست مصرف کننده آن برسد به قیمت 100 تا 500 دلار فروخته میشود.
از منظر مصرف کننده:
با توجه به اختلاف قیمت بسیار زیاد سیستم های نو با سیستم های استوک از نظر اقتصادی خرید سیستم های استوک برای مصرف کننده نهایی صرفه اقتصادی دارد.
همچنین از نظر فنی زمانی که یک سیستم کامپیوتری بصورت نرمال و خوب کار میکند میتوان انتظار داشت اگر نوسان برق، رطوبت و خرابی های عمدی نداشته باشد آن سیستم بتواند چندین سال نیازهای کامپیوتری آن مصرف کننده را حل نماید.
با توجه به اینکه در ایران قوانین بازیافت الکترونیک خاصی وجود ندارد و به راحتی می توان از شر زباله های الکترونیک راحت شد و آنها را همراه با سایر وسایل بازیافتی تحویل داد در این مورد نیز نگرانی برای مصرف کننده وجود ندارد.
از نظر مصرف انرژی با توجه به قیمت پایین حامل های انرژی مثل برق در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته نیز نگرانی بابت پر مصرف بودن برق برای مصرف کننده وجود ندارد زیرا با خیال راحت میتواند برق مصرفی و هزینه های مرتبط با آنرا تامین نماید.
با توجه به اینکه ما در کشور دغدغه های بسیاری داریم میزان تولید گرما و صدای اضافی این دستگاه ها نیز قابل اهمیت و بررسی نمی باشد.
با توجه به جمیع این موارد استفاده از سیستم های استوک برای مصرف کننده نیز توجیه پذیر می باشد.
از منظر کشور عزیز ما ایران:
از این نقطه دید باید به حال کشور ما گریه کرد!
با توجه به اینکه هیچ کارخانه بازیافت مناسب زباله های الکترونیک در کشور وجود ندارد بسیاری از این زباله ها در خاک همراه با سایر زباله ها دفن شده و باعث ایجاد آلودگی های زیست محیطی بسیاری میگردد.
از نظر مصرف انرژی ما هر روز نیازمند تولید برق بیشتر برای این دستگاه ها بوده که با توجه به خاموشی های زیاد در سال 97 انتظار میرود این خاموشی ها در سال های اینده افزایش بیشتری داشته باشد. البته باید در نظر داشت که ما نفت و گاز و .. میسوزانیم تا در نیروگاه ها برق تولید کنیم که این موضوع خود باعث افزایش الودگی و ضرر اقتصادی به کشور میگردد زیرا به جای مصرف نفت و گاز و برق می توانستیم آنها را صادر کنیم و برای کشور درآمد کسب کنیم.
از نظر اینکه اجناس استوک بصورت قاچاق وارد کشور میشوند سودبرندگان اصلی هیج مالیاتی نمی پردازند و این موضوع باعث ایجاد ناعدالتی اجتماعی در چندین سطح از فروشندگان مجاز کالاها و خریداران کالاهای مجاز گرفته تا واردکنندگان قانونی قطعات و سیستم های کامپیوتری.
از نظر اقتصادی نیز این کامپیوترهای استوک به اندازه سیستم های نو کارایی نداشته و پس از چندین سال از رده خارج میشوند که باعث خروج دوباره ارز از کشور برای خرید سیستم های جدید میگردد. همچنین عدم پشتیبانی شرکت های اصلی اسمبل کننده مثل HP ، DELL ، Lenovo ، Acer و … و فراهم نشدن قطعات مورد نیاز برای تعمیر این سیستم ها عملا بسیاری از آنها در صورت خرابی قطعات اصلی مثل پاور یا مادربورد و … بطور کامل از کار می افتند.
این مقاله از دست اندرکاران کشور در زمینه سخت افزار و قطعات کامپیوتری از اتحادیه های کامپیوتری تا کنترل کنندگان واردات قاچاق میخواهد تا بیش از پیش بر اهمیت کنترل و نظارت بر شبکه توزیع استوک نظارت داشته و برای واردات آنها قوانین سخت گیرانه تری وضع نمایند.
همچنین از رسانه های عمومی خواهش مند است تا نسبت به عوارض ناگوار این سیستم ها برای محیط زیست و سلامت نسل های آینده اطلاع رسانی های لازم صورت گرفته تا حداقل وجدان های بیدار و افرادی که توانایی اقتصادی لازم دارند از خرید این سیستم های استوک خودداری نمایند.
سید محمد رضا میراحمدی
8 فرودین 1398
